اهداف وتوانایی های مدیریت آموزشی (بخش دوم)
اهداف وتوانایی های مدیریت آموزشی
توانایی‌های مدیریت و رهبری آموزشی
الف - توانایی‌های عمومی:
1 - سلامتی جسمی: مدیر مدرسه باید از سلامتی کامل برخوردار باشد تا بتواند وظایف خود را به‌خوبی انجام دهد. >عقل سالم در بدن سالم است.<
2 - سلامتی روانی: سلامتی روانی به‌مراتب از سلامتی جسمی مهم‌تر است.افرادی که سلامتی روانی ندارند، نه تنها زندگی را به‌خود، بلکه به‌همه‌ی اطرافیان خودتلخ و ناگوار می‌کنند و سبب ناراحتی، دلسردی، سرگشتگی، افسردگی و رفتارتهاجمی افراد و هم‌چنین سبب بهم‌خوردگی محیط و اختلال در رفتار زیردستان‌می‌شوند.
3 - سلامتی عاطفی: عاطفه در حقیقت جنبه‌های کیفی زندگی و رفتار را به‌وجودمی‌آورد که تأثیر فراوانی در موفقیت انسان‌ها دارد. بسیاری از جذب‌ها و دفع‌ها ازطریق عاطفه انجام می‌گیرد. مدیر باید نه بی‌عاطفه و نه مبالغه‌آمیز پرعاطفه باشد.
4 - سلامتی عقل و قدرت تفکر و ادراک: تفکر منطقی اساس کار مدیریت است. اوباید با تفکر منطقی از شناسایی مسأله تا پیداکردن راه حل‌های مناسب برای‌مشکلات و مسائل پیش رود.
5 - ایمان: ایمان یعنی باور، یقین و تصدیق تفکر، عمل و وجود کسی و یا چیزی‌مبنی بر اینکه با حقیقت هماهنگی و مطابقت داشته باشد. ایمان توحیدی وتشکیلاتی برای مدیر آموزشی مطرح است و باید مقید باشد.
6 - تقوی و تعهد: تقوی به‌معنی خودنگهداری می‌باشد. تقوی اصل حفظ مدیریت از خطاها و بازکردن راه برای انجام کارهای خیر است. تعهد به‌معنی پای‌بندی به‌اصول و فلسفه و یا قراردادهایی که انسان به‌آن‌ها معتقد است.
ب - توانایی‌های بلوغی
1 - دانش: مدیران آموزشی به‌دو نوع دانش عمومی و دانش تخصصی نیاز دارند تابتوانند مسائل و موضوع‌های اجتماعی، انسانی، سازمانی و آموزشی مربوط به‌کارخود را درک کنند. مدیر باید یک انسان تحصیلکرده باشد و در رشته یا کار خود توان وآگاهی تخصصی و مهارت‌های فنی، انسانی و ادراکی را کسب کرده باشد.
2 - تجربه: بهترین مدیر آموزشی کسی است که علاوه بر آموزش‌های کلاسیک وعلمی، به‌طور عملی در مدارس به‌تدریس پرداخته و تجربیات لازم را کسب کرده‌باشد.
3 - قدرت تشخیص، قضاوت، تصمیم‌گیری و حل مسائل: مدیر باید مسائل ومشکلات محیط آموزشی را درک کند و به‌موقع راه حل‌های مناسب برای حل آن‌ها ارائه دهد. درک رفتار انسان‌ها و تشخیص علل رفتار آن‌ها و قضاوت درست درباره‌ی‌آن‌ها از مسائل مهم مدیریت است. تشخیص صحیح، مقدمه قضاوت درست است.
4 - هدفدار بودن و انگیزه داشتن: هدفدار بودن مدیر آموزشی دو جنبه دارد یکی‌مربوط به‌اهداف نظام و سازمان آموزشی و دیگری هدفدار بودن خود مدیر است.
5 - نگرش و جهان بینی: در مدیریت اعتقادات و برداشت‌های مدیر منشأ رفتار،روش‌ها و سبک‌های مدیریتی اوست.
6 - اخلاق و رفتار مناسب: حسن خلق و سلوک از گران‌بهاترین سرمایه‌های انسان‌است. بیشتر موفقیت‌ها و شکست‌های ما در زندگی حاصل خوبی و یا بدی اخلاق‌ماست. پیامبر(ص) فرموده: خلق و خوی بد رفتار را تباه می‌سازد.
ج - توانایی‌های رهبری
1 - قدرت پاداشی: فردی که توانایی دادن پاداش‌های مثبت مادی و تأمینی داشته‌باشد و بتواند عده‌ای را بر اساس نیازهایشان مورد حمایت قرار دهد، دارای قدرت‌پاداشی است.
2 - قدرت اجباری: کسی که می‌تواند عده‌ای را جریمه، از کارشان اخراج و یابه‌زندان بیندازد، دارای قدرت اجباری است. افراد از ترس به‌تبعیت می‌پردازند.
3 - قدرت قانونی: قدرتی است که قانون به فرد می‌دهد و دیگران را وادار به‌تبعیت‌می‌کند. احترام به‌قانون و یا چاره نداشتن از اطاعت آن منبع قدرت است.
4 - قدرت مرجعیت: این قدرت بیشتر مربوط به‌ویژگی‌های فردی است. مدیری که‌در زمان بحرانی و هنگام بروز مشکلات غیر مترقبه، با خونسردی و اطمینان راه‌حل‌های مناسب و منحصر به‌فرد ارائه می‌دهد، از قدرت مرجعیت برخوردار است.
5 - قدرت تحصصی: دانش و تخصص فرد و پیدا کردن راه حل‌های علمی برای‌مشکلات، منبع دیگر قدرت است.
وظایف اساسی مدیریت آموزشی
1 - تصمیم‌گیری: بخش مهمی از وقت و کار مدیران صرف حل مشکل وتصمیم‌گیری می‌شود. وظایف اساسی برنامه‌ریزی، سازماندهی، رهبری و کنترل،مستلزم تصمیم‌گیری است(61(
گریفیتس عقیده دارد که تصمیم‌گیری عصاره یا چکیده‌ی شغل مدیریت است.تصمیم‌گیری فرایند انتخاب بهترین راه حل ممکن از میان راه حل‌های موجود برای‌حل یک مسأله است(62(
2 - نیازسنجی و برنامه‌ریزی: مقدمه طراحی هر برنامه و اجرای آن مستلزم نیازسنجی است. به‌منظور جلوگیری از هزینه‌های اضافی، صرف وقت و نیرو، لازم‌است نیازسنجی توسط افراد آگاه و کارشناس انجام گیرد و سپس برنامه‌ریزی گردد.
3 - تأمین و سازماندهی منابع و امکانات: تأمین نیروی انسانی مناسب، انتخاب‌افرادی که دارای ویژگی‌های لازم باشند، تأمین منابع و امکانات مادی و تکنولوژیک،تهیه و آماده‌سازی منابع و امکانات تکنولوژیک آموزشی، فضاهای آموزشی، مواد وتجهیزات، هماهنگی و تلفیق منابع انسانی و مادی، به‌وجود آوردن شرایطی که نیروی‌انسانی بتواند حداکثر استفاده را از تکنولوژی به‌عمل آورد.
4 - آموزش و آماده‌سازی نیروی انسانی: مدیران باید خود را مسؤول آموزش وپرورش معلمان بدانند و مسائل و مشکلات آنان و نیازهای دانش‌آموزان را در نظرداشته و آموزش‌های علمی و کاربردی را به‌صورت کارگاهی برگزار کنند تا بیشترین‌فایده را برای معلمان در بر داشته باشد.
5 - انگیزش: انگیزه، حالت یا وضعی روانی است که رفتار را در جهت هدف یاهدف هایی نیرو می‌دهد، فعال می‌سازد و هدایت می‌کند(63(
هدف از مطالعه‌ی انگیزش در مدیریت آموزشی، شناخت و درک نیازها، رفتار وشخصیت دانش‌آموزان، معلمان و کارکنان و هدایت رفتار آنان به‌سوی رفتاری مطلوب‌بر اساس احترام، ارزش، خودپنداری مثبت، شناخت، خودآگاهی، عدالت و پی‌بردن‌به‌استعدادها و نیروهای افراد است.
6 - برقراری روابط انسانی: از نظر فالت، روابط انسانی عبارت است از توان‌برقراری اتباط انسانی با معلمان و دانش‌آموزان از طریق پذیرفتن وجود، شخصیت،ویژگی‌های فردی و همه‌ی تفاوت‌هایی که احتمالا با شخص مدیر دارند(64(
وظیفه‌ی رهبر ایجاد جو گرم، سازگار یا متجانس است که در آن فرد بتواند باآزادی نسبی احساسات و عواطف و نگرش‌های خود را بیان کند. هر مدیر آموزشی‌باید روحیه و حالات روانی دانش‌آموزان و معلمان خود را مورد توجه قرار دهد.چنانچه علایمی از بی‌اعتمادی، ترس، ناامیدی، عدم احساس نشاط و وجود تنفر درمحیط آموزشی مشاهده شود، به‌معنی فقدان بهداشت روانی و نبودن روابط انسانی‌مطلوب در سازمان آموزشی است و باید در افراد احساس ارزشمندی به‌وجود آورد.
7 - نظارت و کنترل: بازدید و مراقبت از طرز پیشرفت اجرای عملیات یا مقایسه باوضع مطلوب و تغییر و تصحیح عملیات به‌منظور جلوگیری از انحراف از تحقق‌اهداف سازمان آموزشی است. مدیران آموزشی از جهات مختلف باید بر کار سازمان‌و نیروهای آموزشی نظارت داشته باشند.
8 - ارزشیابی و پاداش: ارزشیابی و پاداش به‌معنی فرایند مقایسه نتایج حاصله درپایان یک دوره‌ی معین با اهداف از پیش تعیین شده به‌منظور تعیین میزان پیشرفت،تغییر و تجدید نظر در برنامه‌ها و دادن جزای مناسب با حسن و یا سوء اجرای عمل ونتایج حاصله می‌باشد.
تشویق و تنبیه از دو جنبه اهمیت خاص دارد. جنبه‌ی اول، مسؤولیت‌پذیری‌انسان است که او را مسؤول کارها و رفتارهایش می‌کند. نتایج حاصله از کارهای هرانسانی به‌تصمیمات و انتخاب‌های او بر می‌گردد و از نتایج مثبت و منفی کارهایش‌بهره می‌گیرد. جنبه‌ی دوم اهمیت تشویق و تنبیه نیاز انسانی است. اگر پایان هر کاربه‌دریافت پاداشی منتهی نشود، انسان دست به‌فعالیت نخواهد زد.
منبع :saleki.blogfa.com