آموزش از راه دور و مزایای آن (بخش اول)
آموزش از راه دور و مزایای آن
آموزش از راه دور در مدارس، دانشگاه ها و موسسات آموزشی، تنها راه کمک به آموزش کسانی است که به هردلیلی از تحصیل در محیطهای آموزشی جا مانده اند و یا بدنبال شروع و یا تکمیل روند آموزشی خویش با استفاده از این شیوه ای نوین می باشند. علی رغم اینکه در شیوه آموزش حضوری بسیاری از فراگیران مبادرت به یادگیری می نمایند لیکن همچنان هستند کسانی که بدلیل مشغله و عدم امکان کسب دانش و تجربه نمی توانند به مدرسه عادی و یا دانشگاه یا موسسات آموزشی به شکل حضوری جهت ادامه تحصیل بروند.
آداب و رسوم افراد ساکن در محیط نیز بدون تاثیر نخواهد بود . فردی که به مکان آموزشی در محلی دیگر مراجعه می نماید ممکن است به علت نا آشنا بودن با آداب و رسوم ، هیچگاه نتواند قادر به درک کسانی باشد که با او در حال تحصیل می باشند . حتی اگر یک کشور خاص را در نظر داشته باشیم ممکن است قوم و ملیتهایی در آن زندگی نمایند که هر کدام از آنها دارای آداب و رسوم و سنن متفاوتی باشند . باید این نکته را در نظر داشت که نا آشنا بودن با محیط کلاس و محل آموزش می تواند در علم آموزان تاثیرگزار باشد . مکان آموزشی دارای قابلیت رشد و پرورش استعداد ها را دارد که علم آموزان رضایت نسبی از آن را داشته باشند .
امروزه در کشورهای مدرن آموزش از راه دور بسیار متداول می باشد. برای این روش ممکن است از ویدیو، رایانه، پست الکترونیک و تکنولوژی مرتبط با اینترنت استفاده شود. آموزش از راه دور با بهره وری از اینترنت امکان پذیر می شود.تاریخچه سامانه آموزش مجازی در دهه اول سال 1717 میلادی آغاز شده است. این نوع آموزش در سال 1854 در کشورهای مدرن از طریق جزوه خلاصه شده فعالیتش گسترش پیدا کرد. پیدایش آموزش از راه دوردر ایران به سال 1366 باز می گردد. در واقع آموزش از راه دور با اولویت پذیرش بازماندگان از تحصیل راه اندازی شده است. اهداف این موسسات آموزشی که ارتقاء سطح علمی، فراهم کردن امکان آموزش از راه دور و آموزش بخشی از نیروهای متخصص جامعه می باشد. اعتبار عمرانی بعضی از این مراکز آموزشی که در شهرهای بزرگ واقع شده اند تا سال 1384، بیش از 2.4 میلیارد تومان بوده است.
فرصت طلایی برای هزاران فراگیر در مدارس آموزش از راه دور
تقریبا با آغاز به کار مدارس آموزش از راه دور در سال 1383، سالانه در حدود 240 هزار نفر از خدمات این مدارس استفاده کرده اند و با وجود بیش از 1700 مدرسه آموزش از راه دور فعال در کشور حدود 186هزار دانش آموز مشغول به تحصیل هستند. این نوع مدارس یک فرصت طلایی است برای تمام کسانی که تحصیلات ابتدایی دارند و بعد از آن هرکس در هر سن و شغلی می تواند ادامه تحصیل دهد.
آموزش از راه دور جایگزین مناسب آموزش حضوری
فراگیران مدارس آموزش از راه دور به دو دسته بزرگسالان (افراد بالای 18 سال) و لازم التعلیم ها تقسیم می شوند. لازم التعلیمی ها افرادی هستند که شرایط سنی برای تحصیل را دارند اما به دلیل برخی موارد خاص که کمیسیون خاص آموزش و پرورش تشخیص می دهد، امکان ادامه تحصیل در مدارس عادی و روزانه را ندارند و باید از خدمات مدارس آموزش از راه دور استفاده کنند مانند افراد متاهل و دارای معلولیت . این تفاوت در ارائه خدمات نشان از انعطاف خوب سیستم آموزش از راه دور دارد.
از نظر محتوای آموزشی تمام مدارس از یک مدل و الگو پیروی می‌کنند و همان دروسی که در مدارس عادی دولتی تدریس می‌شود، در این مدارس نیز انجام می‌شود اما کتابهای این مدارس طوری طراحی شده است که فراگیر در 80 درصد موارد به معلم نیازی ندارد. بخش غیردولتی این مجموعه را اداره می کند و به فراگیران هزینه آموزشی تعلق می گیرد و اگر حمایت آموزش و پرورش از ابن بخش نبود، هزینه های آموزشی به مراتب بالاتر بود. هزینه هر واحد درسی هم بسته به شرایط متفاوت هر استان متغیر است. حداکثر تعداد واحدهایی که فراگیر در یک نیمسال بسته به نظر و تشخیص مشاور می تواند دریافت کند بین 18 تا 20 واحد است. فراگیران لازم التعلیم، رایگان تحصیل می کنند و فراگیران بزرگسال در مجموع هزینه بالایی را برای استفاده از خدمات نمی پردازند.
با توجه به غیردولتی بودن مدارس آموزش از راه دور، نیروهای فعال این مدارس به صورت اضافه کاری، بازنشسته، رسمی و یا آزاد مشغول به کار هستند که هرکدام قانون مربوط به خود را دارند مانند نیروهای آزاد که تابع قانون کار هستند (یعنی به تناسب میزان ساعاتی که درآموزش و پرورش و مراکز، فعالیت می کنند و براساس قرارداد منعقد شده تابع قانون کارهستند). بیشترین مدارس آموزش از راه دور در نوبت دوم مدارس دولتی تشکیل می‌شود و تعدادی از مدارس آموزش از راه دور توسط موسسان خریداری شده است و به صورت مجزا فعالیت می‌کنند. طرح نظارت جامع دارای سه بخش نظارت همتا، نظارت تخصصی (سالی سه مرتبه این نظارت صورت می گیرد ) و نظارت عالیه است و هر نیم سال وضعیت مدارس آموزش از راه دور بررسی می شود. آموزشی و پرورشی، اداری و مالی و فناوری از جمله موارد نظارت تخصصی بر مدارس آموزش از راه دور است.
با توجه به عوامل ذکر شده ، آموزش از راه دور می تواند بسیار مثمر ثمر باشد . آموزشی که با آرامش ، تمرکز ، دقت و بدون خستگی انجام گیرد می تواند باعث یادگیری قابل توجهی گردد . آموزش از راه دور به سبب اینکه در منزل انجام می گیرد این امکان را برای علم آموز مهیا می سازد که بتواند با آرامش و تمرکز بیشتر به مطالعه دروس بپردازد .
البته ممکن است عوامل بازدارنده ای هم وجود داشته باشد که علم آموز نتواند به درستی از این نوع آموزش بهره گیرد ولی این نوع آموزش می تواند برای علم آموزانی که قادر به گذراندن زمان زیادی در محلهای آموزشی نیستند بسیار مناسب باشد . بسیاری از علم آموزان ترجیحاً یادگیری در منزل (آموزش از راه دور) برایشان بسیار راحت تر از یادگیری در محیط های آموزشی می باشد. این افراد با توجه به اینکه در محیطهای آموزشی فرصتی برای انجام تمرین و ممارست پس از مطالعه دروس وجود ندارد ، فرصت می یابند تا هم دروس را با دقت بیشتری مطالعه نمایند و هم به انجام تمرینات مربوطه بپردازند . محیط منزل از لحاظ آرامش ، تمرکز و دقت به مراتب بسیار بهتر از محیطهای آموزشی می باشد . بعضی از علم آموزان در محیطهای آموزشی به جای توجه به آموزش ، به عوامل دیگری توجه می نمایند. هر چند آموزگاران با روشهای تدریسی مختلف ، سعی می نمایند از جلب توجه علم آموزان به اطراف جلوگیری نمایند ولی عوامل گفته شده اکثر اوقات باعث می شود که حداقل بخشی از درس توسط علم آموز آموخته نشود . علاوه بر این ، با توجه به اینکه افراد دارای قابلیت خستگی یکسانی نیستند ، بعضی اوقات خستگی زودرس که ممکن است ناشی از بی خوابی ، فعالیت جسمی زیاد و یا استرس بوده باشد ، باعث بروز مشکلاتی در یادگیری علم آموز در محیط آموزشی می گردد . بعضی از آنها مجبور هستند که مسافت طولانی را برای رسیدن به محیط آموزشی طی نمایند که این امر هم باعث ایجاد خستگی در آنها خواهد شد .
باید توجه داشت که بعضی اوقات رقابت کاذب ناشی از فشار والدین بر فرزندان باعث می شود که علم آموز به جای توجه داشتن به محیط آموزشی ، همواره توجهش به والدین معطوف گردد . توجه داشتن به والدین در حین آموزش و توقع آنها باعث می شود که علم آموز تمرکز لازم را در حین آموزش نداشته باشد .
در سالهای قبل بسیاری از آموزگاران با روش آموزش از راه دور موافق نبودند ، به این علت که طرز تفکر ایشان بر این بود که علم آموز هیچگاه به کسب علم به تنهایی نخواهد پرداخت . این امر در سنین پایین باعث می شد که هیچگاه این نوع آموزش مورد تایید آموزگاران قرار نگیرد . البته با توجه به اینکه دانش آموزانی وجود داشتند که هیچگاه علاقه ای به کسب علم در آنها وجود نداشت ، این امر بسیار بدیهی به نظر می رسید . ولی این نکته که افرادی هم وجود داشتند که همواره به دنبال کسب آگاهی بودند، از نظر بعضی آموزگاران بدور نگاه داشته می شد . این امر زمانی بسیار مورد توجه قرار گرفت که این احساس در مسئولین بوجود آمد که علم آموزانی وجود دارند که به علت کمبود محیطهای آموزشی قادر به ادامه تحصیل نخواهند بود.
با توجه به اینکه بعضی از علم آموزان مجبور به طی مسافتی طولانی و بعضا خارج از شهر مورد سکونتشان می بایست به ادامه تحصیل بپردازند و این امر مستوجب پرداخت هزینه برای این افراد می باشد ، این نوع آموزش بسیار مورد استقبال قرار گرفت .نکته قابل توجه در مورد این نوع آموزش این است که علم آموزان می توانند جهت آشنایی با آموزگار ، درس مربوطه ، مطالب مورد نیاز یادگیری و پروژه های احتمالی کلاس توجیهی در ابتدای ترم داشته باشند . این امر می تواند در برطرف نمودن ابهاماتی که در ابتدای تحصیل برای علم آموزان بوجود آید موثر واقع شود . آنها بسیار مایل هستند که بدانند روش تدریس در این نوع مراکز آموزشی به چه نحوی انجام می شود . حتی تهیه نمودن جزوه ای که بتواند کمک قابل توجهی به آنها بنماید بسیار موثرخواهد بود.
نحوه‌ی آموزش از راه دور
ارائه برنامه آموزشی که برگرفته از فصلهای مختلف کتاب ، نحوه آزمون ، تاریخ آزمون و زمان تحویل پروژه می باشد ، توسط آموزگار مربوطه بسیار ضروری به نظر می رسد . طبق این برنامه آموزشی موجود در وب سایت ، علم آموز می تواند با آگاهی کامل به مطالعه دروس پرداخته و نحوه کامل از نحوه آزمون ، زمان تحویل پروژه و زمان آزمون را داشته باشد . یکی از مهمترین عواملی که علم آموز را در یادگیری کمک می نماید اطلاع از نحوه اجرای برنامه آموزشی ارائه شده توسط آموزگار می باشد .
آموزش از راه دور اگر به درستی انجام گیرد باعث کاهش بروز مشکلاتی خواهد شد که علم آموزان از آن بی اطلاع می باشند . علم آموزانی که برای کسب تحصیلات می بایست به محیط آموزشی خارج از محل زندگیش بپردازند، حتی اگر هزینه آن را هم در نظر داشته باشند ، آشنا شدن با محیط نادرست و بروز مشکلات ناخواسته مانند بیماری باعث ایجاد افت تحصیلی درآنها خواهد شد .
فرض کنید هیچگونه از عوامل یاد شده در محیط های خارج از محل سکونت وجود نداشته باشد . تصور اینکه در علم آموزی افت تحصیلی بوجود آید بسیار تعجب برانگیز به نظر می رسد . استرس بیش از حد که مبتنی بر گذراندن بیش از اندازه واحدهای درسی توسط علم آموزان ، که ناشی از رقابت ناسالم در اینگونه محیطها می باشد ، باعث افت تحصیلی آنها خواهد شد . افرادی که نا آگاهانه به رقابت با کسانی می پردازد که از لحاظ رفاهی قابل مقایسه با آنها نیست باعث می شود که متحمل استرس بیش از اندازه گردد . اینگونه فردی که بعضا در شهری دیگر به ادامه تحصیل مشغول می باشد هیچگاه از لحاظ رفاهی با علم آموزان ساکن در آن شهر قابل مقایسه نخواهد بود .
آداب و رسوم افراد ساکن در محیط نیز بدون تاثیر نخواهد بود . فردی که به مکان آموزشی در محلی دیگر مراجعه می نماید ممکن است به علت نا آشنا بودن با آداب و رسوم ، هیچگاه نتواند قادر به درک کسانی باشد که با او در حال تحصیل می باشند . حتی اگر یک کشور خاص را در نظر داشته باشیم ممکن است قوم و ملیتهایی در آن زندگی نمایند که هر کدام از آنها دارای آداب و رسوم و سنن متفاوتی باشند . باید این نکته را در نظر داشت که نا آشنا بودن با محیط کلاس و محل آموزش می تواند در علم آموزان تاثیرگزار باشد . مکان آموزشی دارای قابلیت رشد و پرورش استعداد ها را دارد که علم آموزان رضایت نسبی از آن را داشته باشند .
منبع :pafcoerp.com
راه‌کار شرکت پژوهش افزار فردا باتجربه چندین ساله در حوزه آموزش؛ الگوی تلفیق آموزش حضوری و مجازی را با ویژگی‌های زیر پیشنهاد می‌کند:
