مدیریت آموزشی چیست؟ (بخش چهارم)
سازمانهای آموزشی به دو دسته کلی تقسیم میشوند:
الف – سازمانهای آموزشی صفی:
این سازمانها بهطور مستقیم به ارائه خدمات آموزشی میپردازند، مثل مراکز آموزش ضمن خدمت کارکنان، مراکز سوادآموزی، مراکز آموزش و ترویج کشاورزی، دبیرستانها، آموزشگاهها و مؤسسات آموزش عالی.
ب- سازمانهای آموزشی ستادی:
این سازمانها با پشتیبانی از سازمانهای آموزشی صفی، امکان ارائه خدمات آموزشی را میسر میسازند و بر آنها نظارت دارند، مثل ادارات آموزشوپرورش، وزارتخانه آموزشوپرورش، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، مراکز ستادی آموزش کارکنان، ادارات سوادآموزی و آموزش بزرگسالان، سازمان مرکزی دانشگاه.
آموزش را میتوان به سه حیطه کلی آموزش همگانی، آموزش کارکنان و آموزش عالی تقسیمبندی نمود، بر این اساس، مهمترین زمینههای مطالعاتی دانش مدیریت آموزشی سه بخش عمده را دربر میگیرد:
- مدیریت آموزش عمومی
- مدیریت آموزش سازمانی
- مدیریت آموزش عالی

مشهورترین اندیشمندان رشته مدیریت آموزشی
ویلیام هارولد پین (William Harold pyne): او در سال 1875 برای اولین بار مدیریت در سازمانهای آموزشی را مورد بررسی قرارداد. از دیدگاه او، علوم اجتماعی، زمینه مناسبی برای مطالعه مدیریت آموزشی است.
جان فرانکلین بابیت (John Franklin Bobbitt): بابیت مفاهیم و اصول مدیریت علمی را در سازمانهای آموزشی تبیین کرد. او از متفکران آیین کارایی در سیستمهای آموزشی است و بر این اساس، یک مدل پنج مرحلهای در برنامهریزی آموزش، پیشنهاد نمود.
جس هومر نیولان (Jesse H. Newlon): نیولان در سال 1934 اولین مدل نظری مدیریت آموزشی را با نام «مدیریت آموزشی بهعنوان خطمشی اجتماعی» ارائه نمود. او برای اولین بار مبانی علمی مدیریت آموزشی را تشریح نمودهاست.
دانیل ادوارد گریفیتث (Daniel Edward Griffith): او با تألیف کتاب تئوری اداری، پیشگام جنبش تئوری در مدیریت آموزشی است. گریفیتث معتقد بود تحقیق در مدیریت آموزشی باید مبتنی بر تئوری و در جهت ایجاد تئوری باشد، او تئوری تصمیمگیری در سازمانهای آموزشی را طرح نمود.
دونالد ویلاور (Donald J. Willower): فعالیتهای علمی ویلاور بیشتر بر روشهای کنترل در سازمانهای آموزشی و روششناسی علمی و روش تحقیق در مدیریت آموزشی متمرکز بوده است.
کارل ویک (Karl E. Weick): ویک تئوری پیوند سست در سازمانهای آموزشی را مطرح نمود. او در این تئوری، رابطه ضعیف نظارت بورورکراتیک با فعالیتهای آموزشی کارکنان آموزشی را مورد بررسی قرار داده است.
جاکوب گتزلز (Jaccob W. Getzels): گتزلز با همکاری گیوبا (Egon G. Guba)، مهمترین تئوری در زمینه تبیین رفتار در سازمانهای آموزشی را ارائه داد. او در این تئوری، سازمانهای آموزشی را بهعنوان سیستم اجتماعی در نظر گرفته است.
اندرو ویلیامز هالپین (Andrew Williams Halpin): هالپین در سال 1963 با همکاری دونالد کرافت (Donald B. Craft) مفهوم جو سازمانی را مطرح نمودند و پرسشنامه توصیف جو سازمانی (OCDQ) را بهمنظور اندازهگیری جو سازمانی مراکز آموزشی طراحی کردند.
ویلیام ردین (William J. Reddin): ردین، نظریهپرداز تئوری مفهوم سهبعدی سبک مدیریت (The 3-D Management Style Theory) برای نخستین بار، بعد اثربخشی را به ابعاد وظیفه مداری و رابطه مداری افزود. منظور او از بعد اثربخشی، اشاره به عوامل موقعیتی در تعیین سبک مدیریت است. ردین از پیشگامان نظریه اقتضای در مدیریت است. از دیدگاه او، در سازمانهای آموزشی، بسته به موقعیت، سبکهای گوناگون مدیریت میتوانند اثربخش یا غیر اثربخش باشند اثربخشی سبک رهبری وابسته بهتناسب آن با عوامل موقعیتی است. او بهمنظور تشخیص سبک مدیریت، آزمون تشخیص سبک مدیریت (MSDT) را طراحی نمود.
ماتیو مایلز (Matthew B. Miles): مایلز نظریهپرداز سلامت سازمانی در سازمانهای آموزشی است. او در سال 1969 ضمن تبیین مفهوم سلامت سازمانی، پرسشنامه توصیف سلامت سازمانی (OHDQ) را طراحی نمود. از دیدگاه مایلز، سلامت سازمانی به دوام و بقای سازمان در محیط خود و سازگاری با آن و ارتقاء و گسترش توانایی خود برای سازش بیشتر، اشاره دارد.
جان همفیل (John K. Hemphill): همفیل، مفهوم رهبری در سازمانه های آموزشی را تبیین کرد و با همکاری هالپین، پرسشنامه توصیف رفتار رهبری (LBDQ) را طراحی نمود.
توماس گرینفیلد (Thomas B. Greenfield): گرینفیلد دیدگاه پدیدارشناسی و تفسیری را در مدیریت آموزشی مطرح نمودهاست.
توماس سرجیوانی (Thomas J. Sergiovanni): سرجیوانی مدیریت آموزشی را از منظر اخلاق و قدرت مورد تحلیل قرار داده است.
وین هوی (Wayne K. Hoy): او ازجمله دانشمندان معاصر مدیریت آموزشی است. هوی با همکاری سسیل میسکل (Cecil G. Miskel) ضمن تلاش در جهت توسعه تئوری سیستمهای اجتماعی در سازمانهای آموزشی، مدیریت آموزشی را بهعنوان یک علم تجربی (Science) موردتوجه قرار داده است.
ژوزف مورفی (Joseph (Joe) Murphy): مورفی از دانشمندان معاصر مدیریت آموزشی است او ضمن بررسی مبانی علمی مدیریت آموزشی، از دیدگاه پستمدرنیسم، مدیریت آموزشی را مورد بررسی قرار داده است.
ریچارد بیتس (Richard J. Bates): بیتس از نظریهپردازان تئوری انتقادی در مدیریت آموزشی است. او معتقد است مفهوم عدالت اجتماعی (Social justice) باید محور عمل مدیریت آموزشی قرار گیرد و بهعنوان معیاری مهم در سیاستگذاری آموزشی به آن توجه شود. او مدیریت آموزشی را بهعنوان عمل فرهنگی در نظر گرفته است.
بیلی بلر (Billie Goode Blair): خانم بلر، در مورد نظریه آشوب (Chaos) در مدیریت آموزشی به تحقیق پرداخته است، او معتقد است نظریه آشوب میتواند بسیاری از پدیدههای مبهم و نامنظم در سازمانهای آموزشی را تبیین کند.
یوجین سمیر (Eugenie Angele Samier): خانم سمیر، فرایندهای سیاسی موجود در سازمانهای آموزشی را مورد بررسی قرار داده و از منظر فلسفه سیاسی، ماهیت سازمانهای آموزشی و کارکردهای مدیریت آموزشی را تبیین نموده است.
دیوید منسفیلد (David Mansfield): منسفیلد، از نظریهپردازان تئوری پیچیدگی (Complexity Theory) در رهبری آموزشی است. از دیدگاه وی، سازمانهای آموزشی سازمانهایی خودسازمان دهنده، پیچیده و غیرخطی هستند بنابراین، سبک مدیریت و رهبری در این سازمانها نیز باید مبتنی بر این ویژگیها باشد.
کالین ویلیام ایورس (Colin William Evers): ایورس از فلاسفه مشهور و معاصر مدیریت آموزشی است. او مدیریت آموزشی را از منظر فلسفی مورد بررسی قرار داده و مفاهیمی همچون ارزش، اخلاق و ماهیت تئوری علمی در مدیریت آموزشی را تبیین نموده است.
جو فریس (Joe Fris): فریس، از دیدگاه پارادایم کوانتومی (Quantum Paradigm)، مدیریت آموزشی را مورد تحلیل قرار داده، او بر مبنای پارادایم کوانتومی، استراتژیهای رهبری اثربخش در سازمانهای آموزشی را کشف نموده است.
منبع : pafcoerp.com