امروزه با توجه به پیشرفت سامانه آموزش مجازی LMS  در سطح جهان آموزش از اهمیت و جایگاه ویژه‌ای برخوردار شده است به همین جهت به بررسی مزایا و معایب آموزش مجازی پرداخته می شود. استفاده از روش‌های سنتی برای یادگیری هرروز پر هزینه‌تر از گذشته می‌شود و تنها به این ختم نمی‌شوند بلکه مسائلی از هدر رفتن زمان در رفت‌وآمد به کلاس‌ها، ایجاد ترافیک و آلودگی به خاطر رفت‌وآمد، و نیز قطع بیشتر درختان و مصرف منابع دیگر برای تهیه کردن منابع آموزشی، نیز می‌شود.

بحث آموزش الکترونیکی LMS که ترجمه واژه (E-learning) است که با انواع نام‌های آموزش الکترونیکی (E-education) و یا دانشگاه مجازی (Virtual University) و یا بانام آموزش مجازی (Virtual Learning) نیز شناخته می‌شود در طول سال‌های اخیر به‌عنوان یکی از کاربردهای مهم فناوری اطلاعات و ارتباطات در جهان مطرح بوده است و شیرازه‌ی آن بر آموزش به‌صورت الکترونیکی و با استفاده از بسترهای الکترونیکی و کامپیوتری استوار بوده و در آن استاد و دانشجو به‌صورت فیزیکی و همزمان در یک کلاس درس حضور ندارند و محتوای آموزشی با استفاده از روش‌های الکترونیکی (همچون فایل صوتی، ویدئو، ارتباط اینترنتی و تلفنی و …) به حضور دانشجو می‌رسد.

آموزش مجازی LMS و آموزش آنلاین پس از رونق اینترنت و افزایش نفوذ آن این میان مردم کاربرد و اهمیت زیادی پیدا کرد. سازمان‌ها و دانش پذیران زیادی برای استفاده از آموزش مجازی علاقه نشان دادند و در طول سال‌های اخیر به‌عنوان یکی از کاربردهای مهم فناوری جدید اطلاعات و ارتباطات در جهان مطرح بوده است

 دانشگاه‌های مهمی شروع به فعالیت در این راستا و گسترش آموزش از این روش نموده‌اند و این مقوله تبدیل به یک حوزه رو به رشد شد.

استفاده از هر تکنولوژی مزایا و معایت مختص به خود را دارد که در ادامه به بررسی آن پرداخته می‌شود:

مزایا سیستم آموزش مجازی LMS

کارآمد و سریع

فرض کنید اگر شما یک فرد شاغل باشید برای شرکت در یک کلاس احتمالاً بایستی یک روز در هفته‌ی خود را خالی کنید که به موسسه‌ی آموزشی موردنظر بروید و ثبت‌نام کنید و به‌احتمال خیلی بیشتر شروع کلاس‌های شما به اول ترم بعد، یا هنگامی‌که تعداد افراد کافی برای شروع کلاس ثبت‌نام کرده باشند، موکول می‌شود.

 اما همین کار را برای یک کلاس آموزش الکترونیکی شاید بتوان در کمتر از یک ساعت انجام داد. از طرف دیگر، وقتی شما در یک کلاس آموزش سنتی که حضور فیزیکی لازمه انجام آن است شرکت می‌کنید، فقط در همان زمان مقرر کلاس می‌توانید چیزهای جدید یاد بگیرید و مشکلات خود را حل کند. اگر چیزی را یاد نگرفتید و یا چیزی را فراموش کردید، بایستی تا کلاس بعدی صبر کنید. اما در آموزش الکترونیکی شما به‌طور 24 ساعته به منابع دسترسی دارید، شما قادر هستید که متناسب با ویژگی‌های خودتان، گام بردارید یعنی اگر سریع یاد می‌گیرید، می‌توانید سریع‌تر درس را تمام کنید. اگر دیرتر یاد می‌گیرید، می‌توانید تا جایی که دوست دارید مطالب را مرور کنید.

انعطاف‌پذیر و سیار

یادگیری الکترونیکی LMS بسیار انعطاف‌پذیر است. چون تقریباً می‌توان گفت که در هر زمان و مکانی که میخواهید به صورت کلاس مجازی کار را انجام دهید. بنابراین خیلی‌ها می‌توانند از این موضوع بهره‌مند شوند. از کارمندی که وقت مناسبی برای رفتن به کلاس ندارد، تا افرادی که در نقاط دوردستی نسبت به کلان‌شهرها هستند و برای آموزش نیاز دارند به کلان‌شهری سفر کنند.

این موضوع خود می‌تواند باعث کمتر شدن تراکم جمعیتی در کلان‌شهرها شود که یکی از مشکلات مهم امروز جامعه‌ی ایرانی است. انعطاف‌پذیری این نوع آموزش برای افرادی که به دلیل تعهدات شغلی یا شخصی قادر به شرکت کردن در یک کلاس رسمی نیستند, محیط آموزشی مناسبی را فراهم می‌آورد تا مثلا برای کسانی که در ساعات متغیر کار می‌کنند یا اشخاصی که به دلیل استراحت در منزل شانس حضور در دانشگاه را ندارند درحالی‌ که دیگران در همان زمان در کلاس‌ها شرکت می‌کنند. این روش انتخاب خوبی برای اشخاصی است که چه از نظر مخارج و یا وقت برای ادامه تحصیل امکان سفر به خارج از کشور را ندارند.

به روز بودن محتوا در سیستم آموزش مجازی LMS

سرعت عرضه و تولید محتوای الکترونیکی در سیستم LMS نسبت به محتوای چاپی و فیزیکی بیشتر است و خیلی سریع می توان محتوای جدید را به دانش پذیران عرضه کرد. حال آنکه تغییر محتوای آموزشی چاپی به علت هزینه های بالای تولید و عرضه محتوا سخت است و این تغییر دیر انجام می شود. این اتفاق باعث شده برای برخی حوزه ها که محتوای آموزشی مدام عوض می شود (مثل آموزش نرم افزارها) دیگر استفاده از محتوای چاپی و فیزیکی هیچ توجیهی نداشته باشد.

افزایش همکاری و همیاری میان دانشجویان

یادگیری به‌صورت مشارکتی و همکارانه به دانشجویان فرصت سنجش میزان درک و فهم شان از موضوع درسی را در مقایسه باهم قطاران می‌دهد در خلال این فرآیند، دانش ماهیتی  اجتماعی پیدا می‌کند و به کل گروه تعلق  دارد.

آموزش مجازی در هزینه ها صرفه جویی می کند

آموزش اینترنتی هم به موسسات آموزشی و هم به دانشجویان کمک می کند. کالج ها مجبور نیستند برای تحصیل دانش آموزان مکان همراه با وسایل اضافی دیگر فراهم کنند. دانش آموزان هم مجبور نیستند برای کسب مهارت های جدید و دانش جدید رفت و آمد داشته باشند.

البته توجه کنید که آموزش اینتنرتی هم مستلزم این است که معلمان برای ایجاد دوره های آموزشی سخنرانی ها و کلاس های خود را ضبط کنند، این مواد یادگیری می تواند برای مدت زمان طولانی مورد استفاده قرار گیرد و در صورت نیاز، به راحتی تغییر کند. بنابراین، کالج ها پول را برای مدرسان و استادان نیز صرف می کنند.

اموزش مجازی دسترسی به دانش را افزایش می دهد

برای برخی از افراد سفر به کشوری دیگر تنها برای یادگیری چیزی غیرممکن است، به ویژه اگر قصدشان تنها یادگیری یک موضوع خاص باشد نه اخذ مدرک دانشگاهی. آموزش اینترنتی این فرآیند را به میزان قابل توجهی ساده تر می کند، به دانشجویان سراسر جهان اجازه می دهد که دوره های ایجاد شده توسط بهترین دانشگاه های جهان را آموزش ببینند.

این امر به دانشجویان بومی نیز کمک می کند، به آنها اجازه می دهد تا در حین مطالعه با افرادی که از فرهنگ های مختلف می آیند ارتباط برقرار کنند. مطمئنا کالج هایی هستند که تجربه چند فرهنگی را نیز ارائه می دهند، اما آنها به اندازه سایت های آموزش آنلاین متنوع نیستند.

با اموزش مجازی دانشجویان قدرت حرکت بیشتری دارند

آموزش الکترونیکی این امکان را می دهد تا فراگیران در هر مکانی که در آن ها به اینترنت دسترسی دارند به امر یادگیری می پردازند. همچنین اجازه می دهد که در هر زمانی که خودشان راحت ترند مطالعه کنند. همه این ها نه تنها فرآیند یادگیری را برای افراد در مناطق مختلف ساده تر می کند بلکه آن ها را قادر می سازد تا آموزش های آنلاین را با کار یا تحصیلات دانشگاهی ترکیب کنند.

علاوه بر این، به دانش آموزان این امکان را می دهد که زمان خود را به طور موثرتری سازماندهی کنند. به عنوان مثال، می توانید سرفصل های آموزش را در خانه خود، اتوبوس یا در طول یک تمرین ورزشی یاد بگیرید. این بدان معناست که حتی شلوغ ترین دانشجوها نیز می توانند فرصتی برای یادگیری داشته باشند.

آموزش مجازی باعث می شود کل فرآیند یادگیری سرگرم کننده تر باشد

فناوری آموزش الکترونیکی از آنچه اکثر دانش آموزان در این روزها استفاده می کنند یا به عبارت دیگر آموزش سنتی متفاوت است. شما به صورت آموزش مجازی یاد می گیرید، می توانید با افراد در چت و انجمن ها ارتباط برقرار کنید، می توانید پیشرفت خود را در رسانه های اجتماعی به اشتراک بگذارید و غیره. بعضی از دانش آموزان این را بیشتر دوست دارند.

بسیاری از معلمان می دانند که فرایند اموزش مجازی متنوع تر است، دانش آموزان آن را جالب تر می دانند. حتی اگر این فقط یک ویژگی اضافی نسبت به آموزش سنتی داشته باشد، هنوز می تواند یک تغییر خوب باشد.

اموزش مجازی سرگرم کننده است

 از دیگر مزایای آموزشی سیستم آموزش مجازی LMS

• نداشتن محدودیت مکانی
• نداشتن محدودیت‌های زمانی
• محدود نبودن ظرفیت پذیرش
• در نظر گرفتن استعدادهای فردی
• گسترش فرهنگ یادگیری مستقل
• استفاده از استادان مجرب در حوزه‌های گسترده‌تر(جغرافیای و تعداد دانشجویان)
• امکان تطبیق و بهینه‌سازی کلاس‌ها تمرینات و مشاوره با نیازهای فردی(دانشجو محوری)
• انعطاف‌پذیری در اصلاح و تغییر محتوا
• افزایش سرعت آموزش
• افزایش کیفیت ارائه‌ دروس (به دلیل ارائه‌ دروس به‌صورت چندرسانه‌ای)
• کاهش زمان رفت‌وآمد
• تکثرگرایی و دسترسی آسان به اساتید متعدد

معایب سیستم آموزش مجازی LMS

علاوه بر مزایا سیستم آموزش مجازی LMS، منتقدان معایب سیستم آموزشی مجازی lms را نیز برای آن مطرح کرده اند که البته بخشی از موارد مطرح شده به مرور تا حدی بر طرف شده است دوری از ارتباطات جمعی در آموزش یکی از معایب مطرح شده برای آموزش الکترونیکی است که این موضوع با گسترش کاربرد ویدئو کنفرانس ها و آموزش های جمعی و روش های آموزشی گروهی مبتنی بر وب تا حد زیادی برطرف شده است یکی دیگر از معایبی که برای آموزش های از راه دور از جمله آموزش الکترونیکی بر شمرده می شود، عدم ارتباط چهره به چهره است که البته با پیشرفت تکنولوژی ،این عیب تا حدی زیادی برطرف شده و عدم ارتبط چهره به چهره یکی از ویژگی های آموزش الکترونیکی امروزی است وابستگی بیش از حد به تکنولوژی یکی دیگر از معایبی است که منتقدان برای آموزش الکترونیکی مطرح کرده اند باید توجه داشت که هر روش آموزشی متکی بر عناصر خاص خود است وبا توجه به نوع و سطح تکنولوژی های امروزی این وابستگی در ذات آموزش مجازی وجود دارد و روز به روز نیز تشدید می شود این وابستگی همانند وابستگی آموزش های سنتی به انسان است  با این همه ، نباید از نظر دور داشت که آموزش الکترونیکی قابلیت ها و کاربردهای خاصی دارد که باید در جایگاه خود مورد توجه قرار گیرد و از دیگر معایب این سیستم سرعت‌پایین ارتباط اینترنتی در برخی اوقات و عدم دسترسی عموم به سیستم‌های رایانه‌ای و اینترنت در حال حاضر اشاره کرد.

آموزش اینترنتی زیادی به تکنولوژی وابسته است

در حالی که به نظر می آید آموزش الکترونیکی مانند بقیه ابزارهای یادگیری برای هر کسی در دسترس باشد، در واقع، این چنین نیست. به عنوان مثال، همه افراد به اینترنت دائمی و رایانه دسترسی ندارند.

برخی ممکن است تمام تکنولوژی های لازم را داشته باشند اما رغبتی به استفاده از آن نشان ندهند. برای مثال، دانش آموزان مسن تر ممکن است به سختی بتوانند تمام تکنولوژی های جدید را هندل کنند. با این وجود، با ارائه آموزش های مناسب می توان این مشکل را حل کند.

برای برخی سازماندهی خود و انگیزه داشتن در این روش سخت است

توانایی تنظیم سرعت یادگیری و یادگیری خودسازمانده برای برخی از دانش آموزان مانند فاجعه است، در حالی که برخی از افراد در خودسازماندهی خوب هستند، برخی از آنها نمی توانند بدون داشتن یک مهلت مشخص از طرف معلم تکالیف خود را انجام دهند. برخی نیز می توانند این کار را انجام دهند اما در عین حال داشتن مهلت مشخص باعث می شود کار را بهتر انجام دهند زیرا انگیزه آن ها را بیشتر می کند.

آموزش اینترنتی برخی از دانش آموزان را ایزوله می کند

برای برخی از دانشجویان کالج و مدرسه علاوه بر مکانی برای یادگیری است بلکه مکانی است برای برقراری روابط اجتماعی، یافتن دوستان جدید که از این قبیل روابط چیزهای بیشتری نسبت به آنچه از استادان می آموزند، یاد می گیرند. با آموزش الکترونیکی، این جنبه از کالج و مدرسه به سختی قابل دستیابی است. بله درست است، شما هنوز هم می توانید در اتاق های گفتگوی آنلاین شرکت کنید و می توانید سؤالات خود را از مربی خود بپرسید، اما سطح ارتباطات شخصی قابل مقایسه با کالج نیست. به همین دلیل برخی از دانش آموزان ممکن است احساس ایزوله شدن کنند.

در آموزش مجازی فیدبک ممکن است کافی نباشد

بازخورد یکی از بزرگترین عامل های پیشرفت دانش آموزان است. دانش آموزان تنها زمانی که نقص و ضعف خود را می دانند، می توانند خود را بهبود دهند.

در حالی که مربیان اموزش مجازی به دانش آموزان بازخورد ارائه می دهند، هنوز هم ممکن است وقت کافی برای کار با آنها نداشته باشند، تا همه جزئیات را توضیح دهند. این امر می تواند در برخی از دانش آموزانی که عقب مانده اند، منجر به شکاف در فرآیند یادگیری شود، و نمی توانند دوره آموزش را با موفقیت کافی تکمیل کنند.

زیرساخت‌های ضروری برای سیستم آموزش مجازی LMS

با توجه به مزایا ارائه‌شده و بهره‌وری از چنین سیستم قدرتمند آموزشی و نیاز امروزه کشورهای در حال پیشرفت، اجرای آموزش الکترونیکی مستلزم  آماده‌سازی و فراهم کردن زیرساخت‌های فراوانی است که عبارت‌اند از :

1. توسعه‌ مهارت‌های فناوری اطلاعات و ارتباطات در تمام سطوح جامعه برای عموم مردم؛

2. ترغیب و ترویج پژوهش‌های آموزشی درزمینه‌ فناوری اطلاعات؛

3. گسترش کمی و کیفی در تولید نرم‌افزارهای آموزشی؛

4. تجهیز مدارس و دانشگاه‌ها به رایانه و دسترسی به شبکه‌ جهانی؛

5. توسعه‌ مراکز آموزش مهارت‌های اطلاعات و ارتباطات؛

6. تقویت زیرساخت‌های شبکه اینترنت در کشور؛

7. گسترش سطح دسترسی عموم به رایانه و شبکه‌ جهانی؛

8. توسعه‌ فرهنگ استفاده از فناوری اطلاعات در امور روزمره.